Mustafa Sabri Efendi’nin emsalsiz mücadelesinde gayet ehemmiyetli bir yer işgal eden, Yarın Gazetesi’ndeki din, devlet ve milliyet bahislerini muhtevi yazılarını bir araya getirerek ilk defa efkâr-ı umumiyenin istifadesine sunuyoruz. Söz konusu yazıları bir risale halinde toplarken, ihtiva ettikleri bahisler hasebiyle başlık olarak Din, Devlet ve Milliyet serlevhası muvafık görülmüş ve merhum Sabri Efendi’ye ait olanların haricinde alakalı hususları barındıran muharrirlerin yazıları da işbu risaleye dahil edilmiştir. Son devrin müstesna ilim ve dava adamlarından olan Mustafa Sabri Efendi’nin ufkundan Din, Devlet ve Milliyet bahislerinde derunî tahlil ve değerlendirmeler...

+

ŞAPKA İNKILÂBI Mustafa Sabri Efendi eserine umumî bir dibace ile başlamaktadır. Bilahare yeni rejimin teessüsünü hülasaten anlatma yoluna giden Efendi, kuruluş vetiresinin ardından yapılan inkılâblara yer vermiştir. Kitapta Kemalist inkılâblar arasında hususen şapka inkılâbı müstesna bir mevki işgal ettiğinden en çok bu mesele üzerinde durmuş ve söz konusu meseleyi etraflıca ele alarak şedid bir surette tenkid etmiştir. Devrin matbuâtının inkılâb kalemşörleri ve şapka iktisâsını dinî ve sâir sebepler ileri sürerek meşrulaştırmaya çalışan “sözde hocalar” ile mümasili zevât da Mustafa Sabri Efendi’nin tenkidlerinden hissesine düşen payı almıştır. Her ne kadar Efendi eserini gayet vazıh bir surette kaleme almış ve meseleyi mükemmelen telif etmişse de, hem devre dair malumatı az olan okuyucunun meseleye daha kolay intibak etmesi hem de mütemmim bâbında bir takım bilgiler ihtiva etmesi hasebiyle bir takım ilavelerde bulunulmuştur. Devrin atmosferinin daha iyi anlaşılması ve Mustafa Sabri Efendi’nin tenkid ettiği hükûmet ve iktidar yanlısı matbuâtın tavrının okuyucular tarafından daha iyi anlaşılmasına katkı sağlayacağını düşündüğümüz bir takım gazete küpürleri, meclis mazbataları ve arşiv vesaiki bu maksatla metnin sonuna ilave edilmiştir.